مکاشفات پیشگویانه در اشعار حافظ شیرازی

ادبیات مکاشفه‌ای، به عنوان یک نوع ادبی در حوزۀ متون ادبیِ دینی و عرفانی مطرح است و با کارکرد امیدآفرینی و نویدبخشی برای "آینده"، در عین خبر دادن از اسرار و رموز "گذشته"، مورد توجه و استقبال بوده‌ است. این پژوهش، پس از مروری بر این نوع ادبی و تاریخچۀ آن و بررسی انواع مکاشفه، مکاشفات پیشگویانۀ حافظ شیرازی را مورد نقد و تحلیل قرار داده، مشابهت‌های موجود در نگرش و موتیف‌های این شاعر و اندیشمند بزرگ را در مقایسه با کلیات مطرح در این نوع ادبی تبیین نموده است. نتایج تحقیق گویای آن است که فراوانی وجود نمادهای پیام‌آوری چون هاتف، سروش، صبا، نسیم و... مؤید تعمدی بودن ورود منظورهای پیشگویانه و مکاشفه‌ای در شعر حافظ بوده است. این نوع ادبی، در کلام لسان‌الغیب، با به‌کارگیری عناصری چون اسطوره، مکاشفه، رویا و خواب، تمثیل، سمبل و استعاره، توانسته است اهداف و تعالیم هستی‌شناسانه، گاه عارفانه، گاه مطایبه‌آمیز و اغلب نویدبخش و امیدوارانۀ خود را گسترش دهد.